AKCİĞER KANSERİ HEMŞİRELİK BAKIMI
Arkadaşlar, sizlere şu anektodu söyleyerek
başlamak istiyoruz.
"Tıpta hastalık yoktur, hasta
vardır." Bu konuyu sizlere fikir versin diye hazırladık. Umarım daha iyi
öğrenmek ve daha kaliteli bir bakım vermek için kendinizce bir akademik
araştırma yaparsınız. İyi çalışmalar.
İÇERİK
•Kanserin tanımı
•Karsinogenez
•Kanser hücresinin
özellikleri
•Kanserin
sınıflandırılması
•Kanserin
epidemiyolojisi
•Kanserin etyolojisi
•Kanserde tanı
yöntemleri
•Kanserde tedavi
yöntemleri
•Antineoplastikler ve
yan etkileri
•Akciğer CA
•Hastaya ait veriler
•Tanı ve hemşirelik
girişimleri
TANIMLAR
Tümör, anormal
doku kitlesidir ve doku isim köküne göre om, oma, kanser, karsinoma,
sarkom, sarkoma olarak adlandırılırlar.
Epitel kökenli malign tümörlere kanser denir.
Diğer
bir tanımla, hücrenin genetik olarak transformasyonu,
çoğalma hızının artması, doğal hücre ölüm sürecinin(apoptozis) yavaşlaması veya
ortadan kalkması sonucunda kontrolsüz hücre büyümesi ile ortaya çıkan sürece
genel olarak kanser adı
verilir.
Karsinogenez: Kanser
oluşum süreci.
Evreleri:
1.Başlangıç
evresi: DNA yapısında değişme.
Hücre bölünme yeteneğini sürdürürse ve gelişme aşaması ile desteklenirse,
kanser oluşuyor.
2.Gelişme
evresi: Geliştirici ajanlar
(ilaçlar,kimyasal maddeler, hormonlar) ile hücreler başlangıç evresinden
gelişme evresine giriyor.
3.İlerleme
evresi: Kanser hücresi fark
edilebilir boyuta geldiğinde, kanserin gelişmesi için, tümörün kendi kan
desteğini bulması gerekiyor. Tümör 1-2mmlik boyuta geldiğinde, difüzyonla
beslenmesi yetersiz kalıyor ve çevre dokularda yeni kapiller oluşturmak
için tümör anjiyogenezis faktörünü yapar.
4.Metastaz: Kanser
hücrelerinin birincil yerleşim alanından hareket ederek ve uzak bir bölgede
tümör oluşturması. Metastaz süreci: Vaskularizasyon ya da anjiyogenez, invazyon, intravazyon, embolizasyon veya
taşınma, dinlenme, ekstravazasyon, kurul.
KANSER HÜCRESİNİN ÖZELLİKLERI
1.KLONİTE: Kanser
sürecinin tek bir hücre ile başladığını gösterir. Bu hücrenin kontrolsüz
büyümesi tümör kitlesini oluşturur.
2.UYARANLARDAN
BAĞIMSIZ VE KONTROLSÜZ ÇOĞALMA: En önemli özelliklerinden
biri.
3.ÖLÜMSÜZLÜK(İMMORTALİTE): Dirençlidirler.
4.GENETİK
MATARYELİNİN ETKİLERİNE KARŞI HASSAS OLMA: Normal hücrelerde hasar söz
konusu olduğu zaman, hasarlar hemen onarılır. Onarılamazsa bile apopitoz ile
hücre ölür ve kaybolur. Kanserli hücreye bu etki etmez, kanser hücresi yaşamaya
ve çoğalmaya devam eder.
5.YÜZEY
İNHİBASYONUNUN KAYBOLMASI
6.METASTAZ
: malign hücreleri, normal ve beningn hücrelerden
ayıran en önemli özelliktir. Kansere bağlı ölümlerin büyük kısmı kanser
hücresinin bu özelliğinin neden olduğu komplikasyonlar sonucu gerçekleşir.
ETIYOLOJIK
FAKTÖRLER
DİYET %35-50
TÜTÜN %20-30
MESLEKSEL %5-10
ÇEVRE KİRLİLİĞİ %8-10
ALKOL %3-5
ENFEKSİYON %1-10
HORMON%1-10
İLAÇ-RADYASYON
5
KANSERDE TANI YÖNTEMLERİ
1-ÖYKÜ
2-FİZİK
MUAYENE
1.Lenfadenomegali
2.Efüzyonlar
3.Vena kava süperior sendromu
4.Karın içi kitle
5.Hepatomegali
6.Splenomegali
3-TANI YÖNTEMLERİ
A.GÖRÜNTÜLEME
YÖNTEMLERİ
1.Direkt grafiler (
röntgen, mamografi, baryum grafilleri, intravenöz Pyelografi-IVP-)
2.Ultrasonografi
3.Bilgisayarlı
tomografi
4.Magnetik rezonans
görüntüleme
5.Endoskopik incelemeler
( bronkoskopi, üst gastrointestinal Endoskopi, kolonoskopi/ sigmoidoskopi, retrokopi.)
6.Nükleer
tıp uygulamaları ( Pozitron Emisyon Tomografi –PET- ,
sintigrafi)
B.DİĞER YÖNTEMLER ( 1.Biyopsi, 2.Sitoloji)
C.TÜMÖR BELİRLEYİCİLERİ
CEA,
FP, HCG, CA15-3, CA19-9, CA 125, PSA
KANSERDE
TEDAVI YÖNTEMLERI
1.CERRAHİ
TEDAVİ
-Yavaş
büyüyen ve lokal olarak sınırlı tümörlerde yapılır.
2.RADYOTERAPİ
-Kanser
hastalarının %50 si hastalıklarının bir döneminde RT almaktadır.
-RT
kürleri, hedef bölgedeki tümörleri yok edecek ve çevresinde kanser riski
olan lenf nodüllerine hasar vererek, radyasyon alanındaki normal dokuların
toleransını geçmeyecek şekilde planlanır.
-RT’nin amacı:
Kür elde etmek, kontrol, palyasyon
3.KAN
VE KEMİK İLİĞİ NAKLİ (İMMÜNOTERAPİ)
4.KEMOTERAPİ
Kanserin
tipi ve evresine bağlı olarak;
-Kanseri
tedavi etmek
-Kanserin
yayılmasını önlemek
-Kanserin
gelişmesini yavaşlatmak
-Kaynaklandığı
yerden başka bir yere metastaz yapaN hücreleri yok etmek
-Kanserin
neden olduğu semptomları azaltmak (palyasyon)amacıyla uygulanmaktadır.
Kemoterapi uygulamaları
dört grupta sınıflandırılır:
•Adjuvan kemoterapi :
Kemoterapinin cerrahi sonrası uygulanmasıdır.
•Neoadjuvan kemoterapi: Önce kemoteraapi,
sonra cerrahi veya radyoterapi uygulanması.
•Konkomitan kemoterapi: Aynı
anda kemo+radyoterapi uygulanması.
•Kombine
kemoterapi : Metastaz evrelerinde, birden fazla ilacın birlikte
kullanılması.
KEMOTERAPIK ILAÇLARIN VERILIŞ YOLLARI
•IV
•PORT KATATER SISTEMI
•IM
•ORAL
•TOPIKAL
•İNTRATEKAL : İLAÇLARIN GENELLIKLE 3-4. BEL
OMURLARI ARASINDAKI ARALIKTAN SUBARAKNOIT ARALIĞA VERILMESI.
•İNTRAARTERIYER
•İNTRAAVEZIKAL
•SUBCUTAN
KEMOTERAPÖTİKLERİN(ANTİNEOPLASTİKLERİN) ORTAK
YAN ETKİLERİ
1)KEMİK
İLİĞİ SÜPRESYONU
2)LENFOTOKSİK
ETKİ VE İMMÜNOSÜPRESYON
3)HIZLI
ÇOĞALAN DİĞER NORMAL HÜCRELERİN İNHİBASYONU: Mukozit, stomatit, alopesi ,cinsiyet
hormon üretimini bozma
4)EMBRİYOTOKSİK
VE TERATOJENİK ETKİ
5)KARSİNOJENİK
VE MUTAJENİK ETKİ
6)ANOREKSİ,
BULANTI VE KUSMA (EMEZİS)
7)LOKAL
REAKSİYON (EKSTRAVAZASYON)
8)HİPERÜRİSEMİ
9)ALERJİK
REAKSİYONLAR
AKCİĞER CA
Akciğer kanseri erkeklerde,
tüm dünyada en çok öldüren
kanser
türüdür. Kadınlarda ise meme kanserinden sonra
ikinci
sırada yer almaktadır. Bu anlamda akciğer kanseri günümüzün salgın hastalığı olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde
kadınlar arasında sigara içme sıklığının yaygınlaşması ile akciğer kanseri
ölümleri 1980’den bu yana hızla artmıştır ve artmaya devam etmektedir.
RISK FAKÖRLERI:
SIGARA PURO, PIPO
ASBEST MADDESI
RADON
TÜBERKÜLOZ
ÖNCEDEN GEÇIRMIŞ OLMA
50 YAŞ ÜZERI OLMAK
15 YAŞINDAN ÖNCE SIGARA IÇMEYE BAŞLAMAK
